Χάρτα της Ελληνικής Συμμαχίας για τον HPV

ΧΑΡΤΑ

Η Ελληνική Συμμαχία για τον HPV (Ιό των Ανθρωπίνων Θηλωμάτων) δημιουργήθηκε για να:

  1. Ενημερώσει και Ευαισθητοποιήσει τους Έλληνες πολίτες για την πρόληψη από τις καλοήθεις και κακοήθεις παθήσεις που προκαλούνται από τον HPV
  2. Ενώσει δυνάμεις με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς για την εξάλειψη του καρκίνου τραχήλου της μήτρας ως προβλήματος δημόσιας υγείας, υιοθετώντας την Παγκόσμια Στρατηγική του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (Π.Ο.Υ.)
  3. Υποστηρίξει τον δωρεάν Εμβολιασμό όλων των κοριτσιών 11-15 ετών ως μέθοδο πρόληψης κατά της HPV μόλυνσης
  4. Υποστηρίξει και Συστήσει τις κατευθυντήριες οδηγίες του Π.Ο.Υ. για τον προσυμπτωματικό έλεγχο του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας
  5. Διεκδικεί την εκπόνηση και εφαρμογή Εθνικού Προγράμματος Πληθυσμιακού Προσυμπτωματικου Ελέγχου για την πρόληψη του καρκίνου τραχήλου της μήτρας.
  6. Υποστηρίξει τη σωστή και ενδεδειγμένη θεραπεία όλων των HPV-σχετιζόμενων προκαρκινικών αλλοιώσεων και καρκίνων από τους εξειδικευμένους γιατρούς,καθώς και την κατάλληλη παρηγορητική φροντίδα
  7. Διεκδικήσει την δωρεάν ένταξη στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών και του HPV εμβολιασμού όλων των αγοριών, με σκοπό την πρόληψη των HPV-σχετιζόμενων νοσημάτων και στους άνδρες.

Η Ελληνική Συμμαχία για τον HPVσυστρατεύεται στην προσπάθεια
του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για την επίτευξη τριών στόχων (90/70/90)  έως το 2030

να έχει εμβολιαστεί το 90% των κοριτσιών ηλικίας 11 έως 15 ετών

να έχει εξεταστεί το 70% των γυναικών με HPVtesting σε ηλικία 35 και 45 ετών

να τύχει σωστής θεραπευτικής αντιμετώπισης το 90% των γυναικών με προκαρκινικές αλλοιώσεις ή καρκίνο τραχήλου μήτρας

Οι θέσεις μας

Ο ιός των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV) ευθύνεται για 5% όλων των καρκίνων παγκοσμίως, συμπεριλαμβανομένων των καρκίνων του τραχήλου της μήτρας, του κόλπου και αιδοίου, της κεφαλής & τραχήλου, του πέους, του πρωκτού και των γεννητικών κονδυλωμάτων, επηρεάζοντας σημαντικά και τα δύο φύλα.

Αυτό οδήγησε πολλές χώρες στην επέκταση των εμβολιαστικών τους προγραμμάτων στα αγόρια, τα οποία δεν προστατεύονται επαρκώς από τον εμβολιασμό των κοριτσιών και δεν έχουν πρόσβαση σε μέσα δευτερογενούς πρόληψης, καθιστώντας έτσι τον εμβολιασμό ως τη μόνη επιλογή πρόληψης για αυτόν τον πληθυσμό.

Ως εκ τούτου και εναρμονιζόμενη με τις παγκόσμιες και διεθνείς στρατηγικές (WHO, EU, ECCO), η Ελλάδα οφείλει και αυτή να εντάξει τα αγόρια στον εμβολιασμό κατά του HPV.

Μπορείτε να κατεβάσετε το position paper εδώ.

Ο εμβολιασμός κατά του ιού των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV) αποτελεί για την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.) από το 2006 ένα αποτελεσματικό μέσο στη μάχη ενάντια στους καρκίνους τους σχετιζόμενους με τον HPV. Περίπου 5%1,2,3 όλων των καρκίνων παγκοσμίως και 53.0003 νέες περιπτώσεις καρκίνου κάθε χρόνο στην Ε.Ε. οφείλονται στον HPV. Το Διεθνές Ινστιτούτο Έρευνας για τον Καρκίνο (IARC) και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (Π.Ο.Υ.) προσδιορίζουν τον HPV ως αιτία μίας πληθώρας καρκίνων και στα δύο φύλα.4

Παρ’ ότι ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας φέρει το μεγαλύτερο φορτίο, ο HPV συσχετίζεται με νοσήματα που επηρεάζουν και τον ανδρικό πληθυσμό, όπως ο καρκίνος του πρωκτού, του πέους, της κεφαλής & τραχήλου καθώς και τα πρωκτογεννητικά κονδυλώματα.5 Υπολογίζεται ότι πάνω από 20% των αγοριών μολύνεται από τουλάχιστον έναν γνωστό τύπο HPV6. Η επίπτωση των σχετιζόμενων με τον HPV καρκίνων στην Ευρώπη δεν αντιπροσωπεύει μόνο μία επιβάρυνση για τον ασθενή και τα συστήματα υγείας, αλλά – ανάλογα με τον τύπο του καρκίνου – παρουσιάζει τελευταία μια σταθερά αυξητική πορεία (επιπολασμό)6.

  • Στον HPV αποδίδεται το ~88% των καρκίνων του πρωκτού.7 Ο ετήσιος αριθμός νέων περιστατικών στην Ευρώπη, οφειλόμενων στα στελέχη που καλύπτει το 9δύναμο εμβόλιο, υπολογίζεται στα 6.137 άτομα (♀: 3.834 // ♂: 2.303).6
  • Η επίπτωση του καρκίνου του πέους για το 2020 στην Ευρώπη εκτιμάται κατά προσέγγιση στα 6.762 νέα περιστατικά8 (πάνω από τον παγκόσμιο μέσο όρο), ενώ στον HPV αποδίδεται το 30-45%6,10 περίπου αυτών, με τους τύπους του 9δυνάμου εμβολίου να συνδέονται με το ~90% των HPV-σχετιζόμενων περιστατικών.6
  • Σε παγκόσμια κλίμακα ο HPV εκτιμάται ότι ευθύνεται για το 25%-40%9,10 των καρκίνων κεφαλής-τραχήλου, προσβάλλοντας κυρίως (60%) την περιοχή του στοματοφάρυγγα.
  • Τα πρωκτογεννητικά κονδυλώματα είναι πολύ συχνά, με 000-800.000 νέες περιπτώσεις ετησίως πανευρωπαϊκά (και στα δύο φύλα), εκ των οποίων το 90% εκτιμάται ότι οφείλεται στους τύπους HPV 6/11.11

Τα αγόρια έχουν υψηλή πιθανότητα νόσησης ανεξαρτήτως ηλικίας12, ενώ έχουν και χαμηλότερη ανοσολογική απόκριση στη φυσική λοίμωξη από ό,τι τα κορίτσια. Τα αντισώματα που παράγουν οι άνδρες δεν είναι επαρκώς «ανθεκτικά» έναντι του HPV, καθιστώντας τους ιδιαίτερα ευαίσθητους σε επακόλουθες ασθένειες και λοιμώξεις από τον HPV13. Θεωρώντας τον HPV έναν ιό που επηρεάζει κυρίως τις γυναίκες, υπο-εκτιμάται σημαντικά το φορτίο της νόσου στους άνδρες. Αυτό οδηγεί σε ανεπαρκή προτεραιοποίηση του ελέγχου και εμβολιασμού των ανδρών.

Συνολικό φορτίο σχετιζόμενων με τον HPV νόσων και στα δύο φύλα στην Ευρώπη

Εικόνα 1. Συνολικό φορτίο σχετιζόμενων με τον HPV νόσων και στα δύο φύλα στην Ευρώπη


[1] De Martel C, Ferlay J, Franceschi S, et al. 2012. “Global burden of cancers attributable to infections in 2008: A review and synthetic analysis“. Lancet Oncology 2012; 13(6):607-615. Available at: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22575588
[2] De Martel C, Plummer M, et al. 2016. “Global burden of cancers attributable to infections in 2012: A synthetic analysis“. Lancet Oncology 2012; 4(9):609-616. Available at: https://www.thelancet.com/journals/langlo/article/PIIS2214-109X(16)30143-7/fulltext
[3] Eliminating HPV-caused cancers and diseases in Europe – Case for Action, ECCO 2019
[4] International Agency for Research on Cancer (IARC)’s Monographs on the identification of carcinogenic hazards to humans. List of classified agents, Volumes 1-125: https://monographs.iarc.fr/agents-classified-by-the-iarc/
[5] European Centre for Disease Control, 2012. “ECDC Guidance: Introduction of HPV vaccines in European countries – an update“.
[6] Hartwig et al. 2017. “Estimation of the overall burden of cancers, precancerous lesions, and genital warts attributable to 9-valent HPV vaccine types in women and men in Europe”. Infectious Agents and Cancer; 12:19 DOI 10.1186/s13027-017-0129-6
[7] Alemany L et al. 2015. “Human papillomavirus DNA prevalence and type distribution in anal carcinomas worldwide”. Int J Cancer; 136(1):98-107
[8] GLOBOCAN 2020 data, 26-Penis-fact-sheet.pdf (iarc.fr)
[9] Tara S et al. 2016. “HPV associated head and neck cancer”. Cancers (Basel); 8(8): 75
[10] Abogunrin et al. 2014. “Prevalence of human papillomavirus in head and neck cancers in European populations: a meta-analysis”. BMC Cancer; 14:968 doi: 10.1186/1471-2407-14-968
[11] EU Commission. “Principles of the Health Strategy“. Available at: http://ec.europa.eu/health/strategy/principles/index_en.htm. Accessed Jan 2021
[12] Guiliano AR et al., 2008. “Epidemiology of Human Papillomavirus in men, in cancers other than cervical and in benign conditions”. Vaccine; 26(0 10): K17-K28 doi: 10.1016/j.vaccine.2008.06.021
[13] Pamnani et al. 2016. “Impact of serum antibodies to HPV serotypes 6, 11, 16, 18 to risks of subsequent genital HPV infections in men: the HIM Study”. Cancer Res. Available at: http://cancerres.aacrjournals.org/cgi/doi/10.1158/0008-5472.CAN-16-0224

Έρευνα που πραγματοποιήθηκε στη Σουηδία (2006-2017),1 σε περισσότερες από 1,5 εκατ. γυναίκες & κορίτσια ηλικίας 10-30 ετών έδειξε ότι:

  • όσες δεν έκαναν το εμβόλιο έναντι του HPV διέτρεχαν διπλάσιο κίνδυνο να νοσήσουν από καρκίνο του τραχήλου της μήτρας σε σύγκριση με όσες το έκαναν
  • η έναρξη του εμβολιασμού σε μικρότερη ηλικία σχετίζεται με μεγαλύτερη μείωση του κινδύνου νόσησης, ενώ

Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα στην Ιαπωνία ο εμβολιασμός έναντι του HPV σε κορίτσια 12-16 ετών (με δείκτη εμβολιαστικής κάλυψης 70%) εκτιμάται ότι σε βάθος 100 ετών θα μπορούσε να μειώσει τα νέα περιστατικά καρκίνου τραχήλου της μήτρας κατά 86% σε σύγκριση με την έλλειψη εμβολιασμού.2

Σε συνδυασμό με τα οφέλη του εμβολιασμού, τα κορίτσια έχουν τη δυνατότητα πρόσβασης σε μέσα δευτερογενούς πρόληψης (π.χ. τεστ Παπανικολάου, HPV τεστ). Οι παρεμβάσεις αυτές δεν εξασφαλίζουν την προστασία των αγοριών και δεν καλύπτουν συγκεκριμένες ομάδες υψηλού κινδύνου, όπως η ομοφυλόφιλη κοινότητα. Προκειμένου να επιτευχθεί η μέγιστη ανοσογονικότητα, το εμβόλιο πρέπει να γίνεται στις νεαρές ηλικίες – πριν την έκθεση στον ιό -. Δεδομένου, δε, ότι ο αυτο-προσδιορισμός της σεξουαλικής ταυτότητας είναι δύσκολος για πολλά αγόρια, λόγω του κοινωνικού στίγματος, ο εμβολιασμός είναι το μοναδικό μέσο πρόληψης για τα αγόρια. Εξάλλου, αναμένεται εκτός από την άμεση προστασία που θα παρέχει ο εμβολιασμός στα αγόρια, να βοηθήσει «εμμέσως» και στην προφύλαξη των κοριτσιών, αλλά και στην μείωση της προστασίας από τον ιό στο σύνολο της κοινότητας.

Ο αποκλεισμός των αγοριών από τον εμβολιασμό κατά του HPV πλήττει την ισότητα των δύο φύλων, δημιουργώντας διακρίσεις όσον αφορά στην ευημερία και την υγεία των αγοριών έναντι των κοριτσιών, τα οποία μέχρι στιγμής φέρουν μόνα τους το βάρος της πρόληψης. Τα αγόρια θα έπρεπε να έχουν ίσο δικαίωμα πρόσβασης στον εμβολιασμό, ιδιαίτερα όταν αυτός αφορά νοσήματα που μπορούν εύκολα να προληφθούν. Επεκτείνοντας τον εμβολιασμό στα αγόρια και αυξάνοντας τα ποσοστά εμβολιασμού και στα δύο φύλα μπορεί να επιτευχθεί μείωση των HPV-σχετιζόμενων νόσων3 και καρκίνων.4

Ο εμβολιασμός και των δύο φύλων βοηθά στην «απο-θηλεοποίηση» του HPV και αύξηση της αποδοχής του εμβολιασμού ως ενός δημόσιου αγαθού που ωφελεί την κοινωνία συνολικά και κλείνει το χάσμα μεταξύ των φύλων. Ο πληθυσμός της Ελλάδας, που ως μέρος μίας παγκόσμιας κοινότητας ταξιδεύει αλλά και ζει σε έναν από τους δημοφιλέστερους τουριστικούς προορισμούς, είναι σημαντικά εκτεθειμένος στον HPV. Καθώς η αύξηση της εμβολιαστικής κάλυψης στα κορίτσια σε βάθος χρόνου θα άφηνε τα αγόρια και πάλι εκτεθειμένα, είναι επιτακτική ανάγκη να επεκταθεί το εμβολιαστικό πρόγραμμα και στα αγόρια, έτσι ώστε να μπορεί να επιτευχθεί η προστασία όλης της κοινότητας ακόμη και σε ποσοστά χαμηλής-μέτριας εμβολιαστικής κάλυψης.5


[1] Lei et al., 2020. “HPV vaccination and the risk of invasive cervical cancer”. N Engl J Med; 383:1340-1348
[2] Cody et al., 2021. “Public health impact and cost effectiveness of routine and catch-up vaccination of girls and women with a nine-valent HPV vaccine in Japan: a model-based study. BMC Infectious Diseases; 21:11 https://doi.org/10.1186/s12879-020-05632-0
[3] Effect of HPV vaccination of boys. Report from Kunnskapssenteret (Norwegian Knowledge Centre for the Health Services) No 1–2015 Systematic review. Available at: Effect of HPV-vaccination of boys (nih.gov)
[4] Hawes S, 2018. “HPV vaccination: Increase uptake now to reduce cancer”. Am J Public Health;108(1):23-24 doi: 10.2105/AJPH.2017.304184
[5] Lehtinen et al, 2017. “Impact of gender neutral or girls-only vaccination against human papillomavirus – Results of a community-randomized clinical trial”. International Journal of Cancer. Available at: http://doi.wiley.com/10.1002/ijc.31119

Η ανάγκη ένταξης των αγοριών στις συστάσεις εμβολιασμού έναντι του HPV στην Ελλάδα κινείται προς την κατεύθυνση του οράματος για την εκρίζωση του HPV, εναρμονιζόμενη με τις διεθνείς στρατηγικές για την εξάλειψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας (WHO, EU, ECCO):

  • 08/2020: o Π.Ο.Υ. ορίζει τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας ως πρόβλημα δημόσιας υγείας και ζητά την εξάλειψή του μέσω μιας παγκόσμιας στρατηγικής1 με τους εξής στόχους (90-70-90) μέχρι το 2030:

– Το 90% των κοριτσιών να εμβολιαστούν πλήρως κατά του HPV έως την ηλικία των 15 ετών

– Το 70% των γυναικών να υποβληθούν σε έλεγχο με δοκιμασία υψηλής ακρίβειας σε ηλικία 35 ετών και ξανά σε ηλικία 45 ετών

– Το 90% των γυναικών που έχουν διαγνωσθεί με προκαρκινική αλλοίωση ή καρκίνο τραχήλου να τύχουν της ενδεδειγμένης θεραπείας και υποστηρικτικής φροντίδας.

  • 11/2020: ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Καρκίνου (ECO) ανακοινώνει πλάνο για την εξάλειψη των HPV-σχετιζόμενων καρκίνων, σύμφωνα με το οποίο συστήνεται ο εμβολιασμός κατά του HPV και στα δύο φύλα προκειμένου να μεγιστοποιηθεί η κάλυψη του πληθυσμού2
  • 02/2021: η Ε.Ε. με το Ευρωπαϊκό Σχέδιο Δράσης κατά του Καρκίνου έχει ως πρώτο άξονα την πρόληψη των καρκίνων και θέτει χαρακτηριστικά ως κυρίαρχους στόχους τον εμβολιασμό του Ευρωπαϊκού πληθυσμού κατά του HPV για τουλάχιστον 90% των κοριτσιών και την σημαντική αύξηση του εμβολιασμού των αγοριών έως το 2030.3


[1] https://www.who.int/news/item/19-08-2020-world-health-assembly-adopts-global-strategy-to-accelerate-cervical-cancer-elimination. Accessed Jan 2021
[2] https://www.europeancancer.org/2-standard/118-hpv-list-of-rECOmmendations. Accessed Jan 2021
[3] Europe’s Beating Cancer Plan (europa.eu). Accessed Jan 2021

Ο εμβολιασμός των αγοριών κατά του HPV συστήνεται επίσης από την Αμερικανική Ένωση Κλινικής Ογκολογίας (ASCO)1 και την Γνωμοδοτική Επιτροπή Εμβολιασμού (ACIP),2 από το Αμερικανικό Κέντρο Ελέγχου Λοιμώξεων (CDC),3 από το Αμερικανικό Κολλέγιο Μαιευτήρων-Γυναικολόγων (ACOG),4 και την Αμερικανική Ένωση Καρκίνου,5 καθώς και την Ευρωπαϊκή Εταιρεία Γυναικολογικής Ογκολογίας και την Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Κολποσκόπησης (ESCO-EFC).6

46% των χωρών που συστήνουν τον εμβολιασμό κατά του HPV, συμπεριλαμβάνουν και τα αγόρια7 στα εθνικά εμβολιαστικά τους προγράμματα. 87% των χωρών του Π.Ο.Υ συστήνουν τον εμβολιασμό των κοριτσιών στα εθνικά τους προγράμματα, εκ των οποίων το 83% τον προσφέρει με μηδενική συμμετοχή (συμπεριλαμβανομένης και της χώρας μας). 5 ακόμη ευρωπαϊκές χώρες σχεδιάζουν τη χρηματοδότηση προγραμμάτων εμβολιασμού των αγοριών για το 2021, δείχνοντας ότι ο εμβολιασμός κατά του HPV αποτελεί επένδυση με θετική σχέση κόστους-αποτελεσματικότητας για το μέλλον της Ευρώπης.

Η Αυστραλία αποτελεί ένα από τα πιο επιτυχημένα παραδείγματα προγραμμάτων εμβολιασμού στα σχολεία τόσο για τα κορίτσια, από το 2007, όσο και για τα αγόρια, από το 2013. Αποτέλεσμα της εφαρμογής του Εθνικού Προγράμματος Εμβολιασμού και στα δύο φύλα ήταν η δραματική μείωση νέων HPV λοιμώξεων και η μείωση κατά 80% και 90% των κονδυλωμάτων σε ετερόφυλους άνδρες και γυναίκες κάτω των 21 ετών.8

Δεδομένα από διάφορες χώρες της Ευρώπης9,10,11,12,13 αποδεικνύουν τα οφέλη (σε ορίζοντα 100ετίας) της μετάβασης από ένα πρόγραμμα εμβολιασμού μόνο για κορίτσια σε ένα εμβολιαστικό πρόγραμμα και για τα δύο φύλα, τόσο όσον αφορά σε μειώσεις των νέων περιστατικών καρκίνου του τραχήλου της μήτρας (17%-24%), καρκίνου του πρωκτού (3%-30%), πρωκτογεννητικών κονδυλωμάτων (500.000-1.285.000 περιπτώσεις), όσο και σχετικά με μειωμένη θνησιμότητα (1.166 θάνατοι από καρκίνο του πρωκτού και 3.037 από καρκίνο του τραχήλου της μήτρας στη Γαλλία).

  • Στην Ιταλία η ανάλυση παρουσίασε περαιτέρω μείωση της επίπτωσης του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας κατά 17% και μείωση 14% και 35% των περιπτώσεων καρκίνου του πρωκτού (σε γυναίκες και άνδρες αντίστοιχα), αλλά και αποφυγή σχεδόν μισού εκατομμυρίου περιπτώσεων κονδυλωμάτων
  • Στη Γερμανία η ανάλυση παρουσίασε περαιτέρω μείωση της επίπτωσης του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας κατά 24%, μείωση κατά 14% και 30% των περιπτώσεων καρκίνου του πρωκτού (σε γυναίκες και άνδρες αντίστοιχα), αλλά και αποφυγή σχεδόν μισού εκατομμυρίου περιπτώσεων κονδυλωμάτων
  • Στην Ισπανία το κλινικό όφελος είναι εξαιρετικά σημαντικό, με αποτροπή 18.665 επιπλέον περιπτώσεων καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, μείωση 4% και 11% των περιπτώσεων καρκίνου του πρωκτού (σε γυναίκες και άνδρες αντίστοιχα) και 804.853 περιπτώσεων κονδυλωμάτων
  • Στη Γαλλία με μόλις 26% εμβολιαστική κάλυψη (και στα δύο φύλα) μπορούν να αποφευχθούν επιπλέον 9.519 περιπτώσεις καρκίνου του τραχήλου της μήτρας και 3.037 θάνατοι, 6.901 περιπτώσεις καρκίνου του πρωκτού και 1.166 θάνατοι, ενώ παράλληλα αναμένεται μείωση 1.284.077 περιπτώσεων κονδυλωμάτων
  • Στην Αυστρία με 40% και 60% εμβολιασμό των αγοριών και κοριτσιών αντίστοιχα, επιτυγχάνεται μείωση της επίπτωσης του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας κατά 20% και μείωση των περιπτώσεων καρκίνου του πρωκτού κατά 3%.


[1] Arrossi S, et al., 2017. “Primary Prevention of Cervical Cancer: American Society of Clinical Oncology Resource Stratified Guideline”. J Glob Oncol.;3(5):611634. doi:10.1200/JGO.2016.008151
[2] Meites E, et al., 2016. “Use of a 2Dose Schedule for Human Papillomavirus Vaccination Updated Recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices”. MMWR Morb Mortal Wkly Rep.;65(49):14051408. doi:10.15585/mmwr.mm6549a5
[3] Centers for Disease Control and Prevention. Human Papillomavirus (HPV) ACIP Vaccine Recommendations https://www.cdc.gov/vaccines/hcp/aciprecs/vaccspecific/hpv.html Accessed Jun 2020; ACIP HPV Vaccine Recommendations | CDC. Accessed Jan 2021
[4] ACOG Committee opinion number 641, September 2015 ACOG_HPV_Toolkit_2016.pdf (immunizekansascoalition.org) Accessed Feb 2020
[5] American Cancer Society. American Cancer Society Recommendations for Human Papilloma Virus (HPV) Vaccine Use. Accessed Jan 2021
[6] Joura EA et al., 2019. “Human papillomavirus vaccination: The ESGO-EFC position paper of the European society of Gynaecologic Oncology and the European Federation for colposcopy”. Eur J Cancer;116:2126. doi:10.1016/j.ejca.2019.04.032
[7] Bonanni et al., 2020. “The status of human papillomavirus vaccination recommendation, funding, and coverage in WHO Europe countries (2018–2019”. Expert Review of Vaccines, DOI: 10.1080/14760584.2020.1858057
[8] ATAGI 2020. “Scientific Advice supporting recommendations on the use of the 9-valent HPV vaccine in a 2-dose vaccine schedule in Australia”. Communicable Diseases Intelligence; Volume 44. Accessed Apr 2021
[9] Mennini et al., 2017. “Cost effectiveness analysis of the 9-valent HPV vaccine in Italy”. Cost Eff Resour Alloc; 15:11 DOI 10.1186/s12962-017-0073-8
[10] Largeron et al., 2017. “An estimate of the public health impact and cost effectiveness of universal vaccination with a 9-valent HPV vaccine in Germany”. Expert Review of Pharmacoeconomics & Outcomes Research; 17:1, 85-98 DOI: 10.1080/14737167.2016.1208087
[11] De La Fuente et al., 2018. “Estimating the epidemiological impact and cost-effectiveness profile of a nonavalent HPV vaccine in Spain”. HUMAN VACCINES & IMMUNOTHERAPEUTICS; p.1949-1961 https://doi.org/10.1080/21645515.2018.1560770
[12] Majed et al., 2021. “Public health impact and cost-effectiveness of a nine-valent gender-neutral HPV vaccination program in France” Elsevier; 8;39(2):438-446 doi: 10.1016/j.vaccine.2020.10.089
[13] Boiron et al., 2016. “Estimating the cost-effectiveness profile of a universal vaccination programme with a nine-valent HPV vaccine in Austria”. BMC Infectious Diseases; 16:153 DOI 10.1186/s12879-016-1483-5

Ο εμβολιασμός κατά του HPV είναι μία οικονομικά αποδοτική λύση για το σύστημα υγείας, με δεδομένα κόστους-αποτελεσματικότητας από διάφορες χώρες της Ευρώπης* να επιβεβαιώνουν ότι η μετάβαση σε ένα εμβολιαστικό πρόγραμμα και για τα δύο φύλα είναι οικονομικά αποδοτική λύση σε σχέση με τον εμβολιασμό μόνο των κοριτσιών, με εύρος αναλογιών από 13.541€/QALY (Ιταλία), 16.441€/QALY (Αυστρία), 24.763€/QALY (Γαλλία), 22.987€/QALY (Γερμανία), έως και 30.426€/QALY (Ισπανία).

Ο εμβολιασμός κατά του HPV συμβάλλει στη δημοσιονομική σταθερότητα & οικονομική ανάπτυξη ενός κράτους και θεωρείται ότι επιτυγχάνει επιστροφή των κρατικών επενδύσεων (RoI = Return of Investment).  

Ανάλυση που δημοσιεύθηκε το 2020 από το Γραφείο των Οικονομικών της Υγείας του Λονδίνου (Office of Health Economics) σε κοορτή 384.526 κοριτσιών 12 ετών στην Μεγάλη Βρετανία έδειξε ότι μπορούν να σωθούν οι ζωές 140 κοριτσιών (με ποσοστό προεξόφλησης 3,5%) – στον χρονικό ορίζοντα μέχρι το τέλος της ζωής, όπως λαμβανόταν υπ’ όψιν από το μοντέλο. Η Βρετανική κυβέρνηση εξασφαλίζοντας υψηλή ανταποδοτικότητα της τάξεως του 50% (για κάθε £1 που δαπανά, παίρνει πίσω £1.5),1 ωφελείται κατά περίπου 60% από τους έμμεσους φόρους που δεν θα είχαν καταβληθεί λόγω πρόωρης θνησιμότητας (περίπου 57 εκ. λίρες2), ενώ όφελος προκύπτει κατά σχεδόν 20% από το άμεσο ιατρικό κόστος που αποφεύγεται λόγω του εμβολιασμού και κατά περίπου 17% από τους άμεσους φόρους λόγω φορολόγησης του εισοδήματος.

Το φορτίο της νόσου από τον HPV στους άνδρες είναι υψηλό, και ευθύνεται για περίπου ~10.000 περιστατικά ανδρικών καρκίνων και ~390.000 περιπτώσεις πρωκτογεννητικών κονδυλωμάτων στην Ευρώπη.

Ο εμβολιασμός κατά του HPV είναι το μόνο αποτελεσματικό μέσο πρόληψης που μπορούν να έχουν στη διάθεσή τους τα αγόρια – μη έχοντας πρόσβαση σε μέσα δευτερογενούς πρόληψης -, συμβάλλοντας έτσι στην ισότιμη πρόσβαση των δύο φύλων.

Η πρόληψη συνιστά επένδυση ενός κράτους στη δημόσια υγεία, με τον εμβολιασμό να αποτελεί μία οικονομικά αποδοτική λύση.

Αυτό φαίνεται και με ανάλογη μελέτη που έγινε στη Μεγάλη Βρετανία, όπου για κάθε £1 που δαπανάται, το κράτος λαμβάνει £1.5 ως επιστροφή της επένδυσης από τον HPV εμβολιασμό σε μία κοορτή κοριτσιών 12 ετών με παρακολούθηση μέχρι το τέλος της ζωής τους.

Επεκτείνοντας τον εμβολιασμό στα αγόρια και αυξάνοντας τα ποσοστά εμβολιασμού και στα δύο φύλα μπορεί να επιτευχθεί μείωση των HPV-σχετιζόμενων νόσων και καρκίνων.

Η ενίσχυση του εμβολιασμού στα κορίτσια και η επέκταση του εμβολιασμού στα αγόρια συνάδει με τους στρατηγικούς στόχους του Π.Ο.Υ. και της Ε.Ε. για την καταπολέμηση και εξάλειψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας και των άλλων HPV-σχετιζόμενων καρκίνων.

Η πλήρης εφαρμογή του Εθνικού Μητρώου Εμβολιασμών θα μπορούσε να συμβάλλει στην παρακολούθηση της επίτευξης εμβολιαστικών στόχων που θα μπορούσαν να τεθούν στο ελληνικό σύστημα υγείας, αν η πολιτική υγείας στην Ελλάδα εναρμονιζόταν με τις παγκόσμιες στρατηγικές του Π.Ο.Υ. και της Ε.Ε.


[1] The Broader Value of Vaccines: The Return on Investment From a Governmental Perspective | OHE , https://www.ohe.org/publications/broader-value-vaccines-return-investment-governmental-perspective
[2] Οι αξίες δίνονται σε τιμές GBP 2018.
* Για την Ιταλία, την Αυστρία, τη Γερμανία και την Ισπανία, η ανάλυση στα μοντέλα λαμβάνει υπ’όψιν την μετάβαση από ένα 4-δύναμο πρόγραμμα στα κορίτσια σε ένα 9-δύναμο πρόγραμμα και για τα δύο φύλα, ενώ η ανάλυση στη Γαλλία λαμβάνει υπ’όψιν την μετάβαση από ένα 9-δύναμο πρόγραμμα στα κορίτσια σε ένα 9-δύναμο πρόγραμμα και για τα δύο φύλα.

Οι Θέσεις της Ελληνικής Συμμαχίας για τον HPV για το Εθνικό Πρόγραμμα Προσυμπτωματικού Ελέγχου

Η υλοποίηση του Εθνικού Προγράμματος Πρόληψης της Δημόσιας Υγείας «Σπύρος Δοξιάδης» στο Ελληνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (Ελλάδα 2.0) αποτελεί ένα πολύ σημαντικό βήμα προς τη βελτίωση της υγείας του πληθυσμού.

Μεταφέροντας τις φωνές των ασθενών με καρκίνο καταθέτουμε τις παρακάτω προτάσεις βελτίωσης του σχετικού νομοσχεδίου, συμβάλλοντας ενεργά για ακόμα μια φορά στο δημόσιο διάλογο.

  1. Ο καρκίνος πρέπει να αντιμετωπιστεί με συντονισμένες και συνδυαστικές προσπάθειες σε μία ολιστική προσέγγιση, η οποία θα συνδέει την προαγωγή υγιούς διαβίωσης, την πρωτογενή και δευτερογενή πρόληψη, τη θεραπεία και αποκατάσταση. Γι’ αυτό το λόγο η πρόληψη θα πρέπει να ενταχθεί σε ένα Εθνικό Σχέδιο Δράσης κατά του Καρκίνου.
  2. Ο απώτερος στόχος δημόσιας υγείας δεν θα πρέπει να περιορίζεται στην προαγωγή υγιούς συμπεριφοράς αλλά, το σύνολο των δράσεων θα πρέπει να επιδιώκει και να αξιολογείται στη βάση μετρήσιμων στόχων, όπως για παράδειγμα το ποσοστό συμμετοχής του πληθυσμού σε προγράμματα προσυμπτωματικού ελέχου, η μείωση της θνησιμότητας και νοσηρότητας για συγκεκριμένους τύπους καρκίνου και ομάδες πληθυσμού.
  3. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας και όλων των άλλων καρκίνων που συνδέονται με τον ιό των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV).
  4. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας στις 8 Φεβρουαρίου 2020 έθεσε ως στόχο για το 2030:
    Α) το 90% των κοριτσιών ηλικίας κάτω των 15 ετών να έχουν εμβολιαστεί,
    Β) το 70% των γυναικών ηλικίας 35 και 45 ετών να εξεταστούν ετών με HPV testing
    Γ) το 90% των γυναικών με προ-καρκινικές αλλοιώσεις ή καρκίνο τραχήλου μήτρας να τύχει κατάλληλης θεραπευτικής αντιμετώπισης καθιστώντας εφικτή την επίτευξη της εξάλειψης του  καρκίνου του τραχήλου της μήτρας.
  5. Αντίστοιχοι στόχοι εντάσσονται και στο Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα κατά του Καρκίνου (EU Beating Cancer Plan), όπως ανακοινώθηκε από την Επίτροπο Υγείας κα. Κυριακίδη στις 4 Φλεβάρη 2020, αναδεικνύοντας την ανάγκη για αύξηση των δαπανών για την πρόληψη. Όπως ανέφερε η ίδια, «Οι επιστήμονες μας λένε ότι 40% των καρκίνων μπορεί να προληφθεί. Και πάλι μόνο το 3% των δημοσίων δαπανών για την υγεία αφιερώνεται στην πρόληψη».
    Στην Ελλάδα αυτό το ποσοστό δεν ξεπερνά το 0,5%!
  6. Απαραίτητο εργαλείο σε αυτό το εγχείρημα αποτελούν τα μητρώα ασθενών για την παρακολούθηση των υπαρχόντων και νέων κρουσμάτων αλλά και η εφαρμογή του ηλεκτρονικού φακέλου ασθενούς.
  7. Με δεδομένη την αποχή των Ελληνίδων από τις τακτικές εξετάσεις στο πλαίσιο του προσυμπτωματικού ελέγχου* για τον καρκίνο τραχήλου της μήτρας, κρίνεται σκόπιμη η διενέργεια ενός οργανωμένου Εθνικού Προγράμματος Προσυμπτωματικού Ελέγχου, σύμφωνα με το πρότυπο και άλλων κρατών της Ευρώπης και του κόσμου (Ολλανδία, Η.Β., Αυστραλία κ.ά.).

Παράγοντες που ευνοούν τη διενέργεια ενός τέτοιου προγράμματος στην παρούσα χρονική στιγμή, είναι οι εξής:
Α) Η πανδημία COVID ανέδειξε το θέμα της προστασίας της υγείας αλλά και την πρόληψη ως θέμα υψηλής προτεραιότητας τόσο στην “agenda” των αρμοδίων Υπουργείων όσο και των πολιτών,
Β) Με την ευκαιρία αυτή, η Πολιτεία έχει επενδύσει πολύ μεγάλα ποσά σε συστήματα μοριακής ανάλυσης για την COVID-19, τα οποία μπορούν να αξιοποιηθούν στο πλαίσιο του προσυμπτωματικού ελέγχου για τον καρκίνο τραχήλου της μήτρας με τη χρήση της καινοτομίας που υπαγορεύουν οι διεθνείς επιστημονικές κατευθυντήριες οδηγίες (HPV DNA testing),
Γ) Με την ευκαιρία της πανδημίας, οι πολίτες εξοικειώθηκαν με τη χρήση των ελέγχων μέσω αυτό-λήψης (self-sampling). Με δεδομένο ότι πλέον διατίθενται πολύ υψηλής ευαισθησίας και αξιοπιστίας αντίστοιχα συστήματα (self-sampling) για την ανίχνευση των επικίνδυνων τύπων του HPV, καθίσταται εφικτή η χρήση τους με χαμηλό κόστος διαχείρισης σε σχέση με την λήψη του δείγματος από εξειδικευμένο νοσηλευτικό προσωπικό, συμπληρωματικά για την κάλυψη απομακρυσμένων περιοχών της χώρας.

 Η Ελληνική Συμμαχία για τον HPV είναι αρωγός στην δημιουργία διαλόγου για την ανάπτυξη Εθνικής Στρατηγικής  εξάλειψης του καρκίνου τραχήλου της μήτρας.

Μπορείτε να κατεβάσετε το position paper εδώ.