HPV Facts

HPV Facts

Γενικές Ερωτήσεις

Ο ιός των ανθρωπίνων θηλωμάτων (Human Papilloma Virus ή HPV) είναι η πιο συχνή σεξουαλικά μεταδιδόμενη λοίμωξη και αποτελεί τη βασική αιτία για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. Είναι  διαφορετικός ιός από τον HIV που προκαλεί το AIDS και τον HSV που προκαλεί τον έρπητα. Ο ιός HPV είναι ιός που προσβάλλει και παραμένει στο δέρμα και στο επιθήλιο των διαφόρων οργάνων, αλλά δεν εισέρχεται στην κυκλοφορία του αίματος.

Ο ιός HPV είναι τόσο συνηθισμένος που σχεδόν όλοι οι σεξουαλικά ενεργοί άνθρωποι θα μολυνθούν σε κάποια χρονική διάρκεια της ζωής τους. Προκαλεί κονδυλώματα των γεννητικών οργάνων αλλά και καρκίνους, όπως ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας, του πρωκτού, του κόλπου, του αιδοίου, του πέους, του στοματοφάρυγγα και του λάρυγγα σε γυναίκες και άντρες.

Δεν υπάρχει μόνο ένας HPV. Στην πραγματικότητα υπάρχουν πάνω από 100 τύποι HPV από τους οποίους τουλάχιστον 13 προκαλούν καρκίνο (γνωστοί ως τύποι υψηλού κινδύνου.)

Χαμηλού κινδύνου (Low-risk, LR) HPV τύποι: 6, 11, 42, 43, 44/55

Υψηλού κινδύνου  (High-risk, HR) HPV τύποι: 16, 18, 31, 33, 35, 39, 45, 51, 52, 56, 58, 59, 66, 68

(Πηγές: European Network of Gynaecological Cancer Advocacy Groups 2018, HPV Factsheet , ncbi.nlm.nih.gov

Οι διάφοροι τύποι του HPV προσβάλλουν το δέρμα και τα επιθήλια, όπως π.χ. την πρωκτογεννητική περιοχή και τον στοματοφάρυγγα και μεταδίδονται κυρίως μέσω της σεξουαλικής επαφής, αλλά και με την τριβή με μολυσμένα χέρια και αντικείμενα. Επομένως, κάθε σεξουαλικά ενεργό άτομο μπορεί να μολυνθεί από τον HPV. Η χρήση προφυλακτικού δεν αρκεί για την προστασία απέναντι στον ιό, καθώς δεν καλύπτει όλα τα είδη της σεξουαλικής συνεύρεσης.

Οι περισσότεροι  σεξουαλικά ενεργοί άνθρωποι θα μολυνθούν από τον HPV σε κάποια περίοδο της ζωής τους, όμως στην πλειοψηφία των περιπτώσεων ο ιός εξουδετερώνεται από τον οργανισμό εντός 2 ετών το πολύ, χωρίς να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα. Το αν θα προκληθεί λοίμωξη ή όχι, εξαρτάται από την ευαισθησία του ανοσοποιητικού συστήματος του ανθρώπου.

Λόγω του ότι η φυσική μόλυνση δεν καταλείπει επαρκείς συγκεντρώσεις αντισωμάτων, είναι δυνατή η επαναμόλυνση με τον ίδιο τύπο HPV, γεγονός που καθιστά αναγκαία τη μακροπρόθεσμη παρακολούθηση των ασθενών όταν διαπιστωθεί ότι είναι θετικοί στον HPV. Βέβαια, εάν εμβολιαστεί ένα άτομο-φορέας ενός τύπου του ιού που συμπεριλαμβάνεται στους τύπους από τους οποίους προφυλάσσει το εμβόλιο, η επαναμόλυνση με τον ίδιο τύπο δεν θα είναι δυνατή, διότι θα υπάρχουν εναντίον του αντισώματα.

Ο ιός HPV μπορεί να μεταδοθεί ακόμα και όταν ένα μολυσμένο άτομο δεν έχει σημάδια ή συμπτώματα.

Πηγή: European Network of Gynaecological Cancer Advocacy Groups 2018, HPV Factsheet

Ο HPV κυρίως προκαλεί: α) λοιμώξεις που συνήθως οδηγούν σε καλοήθη οξυτενή κονδυλώματα και β) διάφορους τύπους καρκίνου, ο συχνότερος από τους οποίους είναι ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας. Το πώς θα εξελιχθεί κάθε λοίμωξη εξαρτάται από τον τύπο του HPV, καθώς και από την ικανότητα αντίδρασης του ανοσοποιητικού συστήματος του ατόμου που έχει μολυνθεί.

  • Κονδυλώματα-Θηλώματα των γεννητικών οργάνων, της περιπρωκτικής περιοχής, της στοματοφαρυγγικής κοιλότητας, του λάρυγγα
  • Καρκίνος του τραχήλου της μήτρας
  • Καρκίνος του αιδοίου
  • Καρκίνος του κόλπου
  • Καρκίνος του πρωκτού
  • Καρκίνος κεφαλής και τραχήλου- Στοματοφαρυγγικοί καρκίνοι
  • Καρκίνος του Πέους
  • Μη-μελανωματικός καρκίνος του δέρματος

Ορισμένα στελέχη του ιού HPV προκαλούν οξυτενή κονδυλώματα, τα οποία είναι καλοήθεις αλλοιώσεις και αποτελούν ένα από τα συχνότερα σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα. Οι πιο συχνές θέσεις που εντοπίζονται τα κονδυλώματα στη γυναίκα είναι η είσοδος του κόλπου, τα μικρά και μεγάλα χείλη του αιδοίου, το περίνεο και η περιοχή γύρω από το πρωκτό. Στον άνδρα συνήθως εμφανίζονται στο σώμα του πέους, το όσχεο, την ακροποσθία και την περιπρωκτική περιοχή. Τα γεννητικά κονδυλώματα αντιμετωπίζονται είτε με συντηρητική θεραπεία (τοπική εφαρμογή φαρμάκων) ή με επεμβατικές μεθόδους (ηλεκτροκαυτηριασμό ή laser εξάχνωση). Ο σχεδιασμός της θεραπείας καθορίζεται από την έκταση της νόσου, καθώς και από τα σημεία εντόπισής της. Ακόμη και αν θεραπευθούν, πολύ συχνά τα οξυτενή κονδυλώματα έχουν την τάση να υποτροπιάζουν. Σημαντικόττατη παράμετρο της αντιμετώπισης των κονδυλωμάτων αποτελεί ο HPV εμβολιασμός, τόσο προληπτικά όσο και σε πάσχοντα άτομα, για την ελάττωση ή αποφυγή υποτροπών.

Περισσότεροι από περίπου 30 εκατομμύρια άνθρωποι επηρεάζονται παγκοσμίως από τα κονδυλώματα των γεννητικών οργάνων. Πριν από την εισαγωγή των εμβολίων HPV, περίπου 340.000 έως 360.000 γυναίκες και άντρες νοσούσαν από κονδυλώματα των γεννητικών οργάνων λόγω του HPV, ετησίως. Επίσης, περίπου ένας στους 100 σεξουαλικά ενεργούς ενήλικες στις Η.Π.Α. έχει κονδυλώματα γεννητικών οργάνων. Στην Ευρώπη, εκτιμάται ότι υπάρχουν περισσότερα από 700.000 άτομα που έχουν προσβληθεί.

Μεταξύ των καρκίνων που αφορούν στις γυναίκες, ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας κατατάσσεται τέταρτος με πρώτο τον καρκίνο του μαστού. Στην Ε.Ε., κάθε μέρα, 2 γυναίκες χάνουν τη ζωή τους λόγω του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας.

Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας αποτελεί τον συχνότερο καρκίνο που προκαλεί ο ιός HPV. Είναι νόσημα με αργή εξέλιξη, εφόσον για να εκδηλωθεί θα πρέπει η HPV λοίμωξη να επιμείνει για αρκετά ‒ ακόμη και 10-15 ‒ χρόνια [1,2]. Ο ετήσιος αριθμός νέων περιστατικών που υπολογίστηκαν από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) σε παγκόσμια κλίμακα το 2012 (GLOBOCAN, 2012) ήταν 527.624, ενώ με βάση τις ίδιες πηγές, η ετήσια επίπτωση στη χώρα μας ήταν 421 νέα περιστατικά / έτος [3, 4]. Τα στοιχεία του ΠΟΥ (GLOBOCAN, 2012) για την Ελλάδα και την Ευρώπη δείχνουν πως ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας αποτελεί τον δεύτερο συχνότερο καρκίνο σε γυναίκες ηλικίας 15-44 ετών [3,5] Το 2018 σημειώθηκαν περίπου 570.000 νέες  διαγνώσεις και 311.000 θάνατοι, παγκοσμίως.[6]

Ορισμένα στελέχη του ιού HPV χαρακτηρίζονται ως «υψηλού κινδύνου» και ευθύνονται για την εκδήλωση προκαρκινικών και καρκινικών αλλοιώσεων. Συγκεκριμένα οι τύποι 16 και 18 ευθύνονται για το 70% των περιπτώσεων καρκίνου του τραχήλου.

Τα προκαρκινικά και τα πρώιμα στάδια του καρκίνου τραχήλου της μήτρας συνήθως δεν παρουσιάζουν συμπτώματα. Για τον λόγο αυτό είναι απαραίτητος ο τακτικός έλεγχος, ώστε τυχόν αλλοιώσεις να ανιχνευτούν νωρίς όταν υπάρχει υψηλή πιθανότητα θεραπείας.

Ο εμβολιασμός εναντίον της HPV μόλυνσης, όταν αυτός γίνει σε κορίτσια ηλικίας μέχρι 17 ετών, αποδείχθηκε ότι ελαττώνει μέχρι και κατά 88% τον κίνδυνο για εμφάνιση καρκίνου στον τράχηλο της μήτρας.[7]

Πηγές

  1. Centers of Disease Control and Prevention. Human Papillomavirus (HPV). 
  2. Centers of Disease Control and Prevention. Human Papillomavirus (HPV).Genital HPV Infection – Fact Sheet
  3. GLOBOCAN 2012 _ Greece _ Fact Sheets by Population
  4. Ferlay et al. _ Cancer incidence and mortality worldwide: sources, methods and major patterns in GLOBOCAN 2012. _ Int J Cancer.29/6/18
  5. International Agency on Research in Cancer. GLOBOGAN 2012. Estimated Cancer Incidence, Mortality and Prevalence Europe in 2012. Link
  6. World Health Organization
  7. HPV Vaccination and the Risk of Invasive Cervical Cancer, Jiayao Lei et al, N Engl J Med, 2020 Oct 1;383(14):1340-1348. doi: 10.1056/NEJMoa1917338. PMID:32997908

Όχι. Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων οι μολύνσεις από HPV απομακρύνονται μόνες τους από τον οργανισμό. Ωστόσο, εάν ο HPV επιμείνει – συνήθως χωρίς να δίνει φανερά συμπτώματα – μπορεί να οδηγήσει σε ανωμαλίες (δυσπλασία) στα κύτταρα του τραχήλου της μήτρας, οι οποίες μπορεί να εξελιχθούν σε σοβαρότητα από ήπιο, μέτριο, σοβαρό βαθμό έως και σε διηθητικό καρκίνο. Η διαδικασία αυτή, από τη στιγμή της μόλυνσης έως την εκδήλωση καρκίνου μπορεί να διαρκέσει από 10 έως 15 χρόνια.

Παράγοντες κινδύνου ανάπτυξης καρκίνου στον τράχηλο της μήτρας όταν υπάρχει HPV  λοίμωξη:

  • Ανοσοκαταστολή, όπως αυτή που προκαλείται από την μόλυνση με τον ιό HIV, ή θεραπείες με φάρμακα που επηρεάζουν το ανοσοποιητικό σύστημα, ή σοβαρά αυτοάνοσα νοσήματα (το ανοσοποιητικό σύστημα υπό φυσιολογικές συνθήκες αντιρροπεί τις HPV λοιμώξεις, μειώνοντας τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου).
  • Άλλοι παράγοντες που αποδυναμώνουν το ανοσοποιητικό σύστημα και γενικά την καλή κατάσταση της υγείας, όπως το κάπνισμα, η κακή διατροφή (π.χ. η χαμηλή κατανάλωση φρούτων και λαχανικών), ο ελλιπής και ακανόνιστος ύπνος και η έλλειψη άσκησης. [1]

 

[1] Πηγή

Τα συμπτώματα του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας τείνουν να εμφανίζονται μόνο όταν ο καρκίνος έχει φτάσει σε προχωρημένο στάδιο και μπορεί να περιλαμβάνουν:

  • μη φυσιολογική αιμορραγία από τον κόλπο, ακανόνιστoς κύκλος, αιμοραγία μεταξύ περιόδων ή μετά τη σεξουαλική επαφή,
  • πόνος στην πλάτη, στο πόδι ή στη λεκάνη,
  • κόπωση, απώλεια βάρους, απώλεια όρεξης,
  • κολπική δυσφορία ή δυσοσμία,
  • να πρηστεί το ένα μόνο πόδι.

Η πρόληψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας είναι δυνατή μέσω του HPV εμβολιασμού και του προληπτικού ελέγχου, επειδή η εξέλιξη από τη μόλυνση στον καρκίνο είναι συνήθως αργή, μερικές φορές χρειάζονται δεκαετίες.

Πηγή: European Network of Gynaecological Cancer Advocacy Groups 2018 | HPV Factsheet

Καρκίνος του αιδοίου και κόλπου

Εκτός από τον καρκίνο του τραχήλου τη μήτρας, ο HPV μπορεί να προκαλέσει και άλλους γυναικολογικούς καρκίνους στο αιδοίο και στον κόλπο. Από τον συνολικό αριθμό καρκίνων αιδοίου και κόλπου ο HPV συσχετίζεται με το 40% και το 70% των περιστατικών αντίστοιχα  [1]. Σύμφωνα με το European Cancer Information Centre η εκτιμώμενη επίπτωση HPV σχετιζόμενων και μη καρκίνων αιδοίου και κόλπου στην Ευρώπη κατά το έτος 2018 υπολογίζεται στα 19.191 νέα περιστατικά (αιδοίου: 16.395 / κόλπου: 2.796). Οι τύποι HPV 16 και 18 είναι οι πιο συχνοί και αντιστοιχούν στο 77% των HPV σχετιζόμενων καρκίνων του αιδοίου και 62% των HPV σχετιζόμενων καρκίνων του κόλπου. Οι 5 επιπλέον υψηλού κινδύνου τύποι, που καλύπτονται από το πιο πρόσφατο 9δύναμο εμβόλιο (31,33,45,52 & 58), ενοχοποιούνται για το 14% των HPV σχετιζόμενων καρκίνων αιδοίου και για το 20% των καρκίνων του κόλπου [2,3].

Πηγές

  1. Yanyun Li _ Human Papillomavirus-Related Cancers _ Adv Exp Med Biol – Infect Agents Assoc. Cancers Epidemiology and Molecular Biology2017;1018:23-34.
  2. de Sanjosé et al. _ Worldwide human papillomavirus genotype attribution in over 2000 cases of intraepithelial and invasive lesions of the vulva. _ Eur J Cancer. 2013;49:3450-3461.
  3. Alemany et al. _ Large contribution of human papillomavirus in vaginal neoplastic lesions, a worldwide study in 597 samples. _ Eur J Cancer. 2014;50:2846-2854.

 

Καρκίνος Πρωκτού

Η συντριπτική πλειοψηφία των καρκίνων του πρωκτού (περίπου 88%), οφείλεται στον HPV. Στους τύπους 16 & 18 αποδίδεται κατά προσέγγιση το 84% των HPV σχετιζόμενων περιστατικών και στους τύπους που καλύπτονται από το πιο πρόσφατο 9δύναμο εμβόλιο το 90-95% [1, 2]. Ο ετήσιος αριθμός νέων περιστατικών καρκίνου του πρωκτού στην Ευρώπη, που οφείλονται στα στελέχη που καλύπτει το 9δύναμο εμβόλιο, υπολογίζεται στα 6.137 άτομα και αφορά τόσο τις γυναίκες (3.834 νέα περιστατικά) όσο και τους άνδρες (2.303 νέα περιστατικά) [2]. Υψηλού κίνδυνου ομάδες θεωρούνται τα άτομα που είναι θετικά στον ιό HIV και οι ομοφυλόφιλοι άνδρες [1,2,3].

Πηγές

  1. Alemany L, Saunier M, Alvarado-Cabrero I, Quiros B, Salmeron J, Shin HR, et al. Human papillomavirus DNA prevalence and type distribution in anal carcinomas worldwide. Int J Cancer 2015;136(1):98-107.
  2. Hartwig S et al., Estimation of the overall burden of cancers, precancerous lesions, and genital warts attributable to 9-valent HPV vaccine types in women and men in Europe. BioMed Central Cancer 2017;12:19.
  3. van der Zee RP, Richel O, De Vries HJ, Prins JM. The increasing incidence of anal cancer: can it be explained by trends in risk groups? NethJMed 2013;71(8):401-11

 

Καρκίνος του στοματοφάρυγγα

Τα τελευταία χρόνια αυξάνονται ραγδαία οι διαγνώσεις με καρκίνο του στοματοφάρυγγα. Ο καρκίνος του στοματοφάρυγγα ανήκει στους καρκίνους της κεφαλής και τραχήλου, η πλειονότητα των οποίων είχε συσχετισθεί μέχρι πρόσφατα με το κάπνισμα και την αυξημένη κατανάλωση αλκοόλ. Ο καρκίνος του στοματοφάρυγγα συσχετίζεται τελευταία με τον ιό HPV και συγκεκριμένα με το στέλεχος 16. [1] Η νόσος αφορά και τα δύο φύλα με τους άνδρες να παρουσιάζουν κατά προσέγγιση 4-5 φορές μεγαλύτερη επίπτωση [2, 3].

Πηγές

  1. EH5 – https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28937544
  2. Gillison ML et al. Epidemiology of Human Papillomavirus–Positive Head and Neck Squamous Cell Carcinoma, J Clin Oncol 2015;33:3235-3242.
  3. Beatriz Serrano et al. Epidemiology and burden of HPV related disease. Best Pract Res Clin ObstetrGynaecol 2018;47:14-26.

Καρκίνος του Πέους

Σε παγκόσμιο επίπεδο, πιστεύεται ότι ο HPV συμβάλλει στο 40-50% των καρκίνων του πέους, με τον HPV-16 να είναι ο συχνότερος τύπος που ανιχνεύεται. Άλλοι παράγοντες κινδύνου είναι το κάπνισμα, η περιτομή και η κακή υγιεινή.

Υπάρχουν διαθέσιμα τρία εμβόλια που στοχεύουν κυρίως στα στελέχη HPV-16 και -18, τα οποία είναι γνωστό ότι προκαλούν τουλάχιστον το 70% των καρκίνων του τραχήλου της μήτρας και μπορούν επίσης να προκαλέσουν καρκίνους του αιδοίου, του κόλπου, του πρωκτού και του στοματοφάρυγγα. Το τετραδύναμο εμβόλιο προστατεύει επίσης από τους τύπους 6 & 11 του HPV, που ευθύνονται τις περισσότερες φορές για τα οξυτενή κονδυλώματα, ενώ το εννεαδύναμο εμβόλιο προστατεύει από εννέα διαφορετικούς τύπους του HPV(6,11,16,18,31,33,45,52,58) [1].

Το εμβόλιο περιέχει τον ιό;

Το εμβόλιο HPV δεν περιέχει τον πλήρη ιό. Περιέχει μόνο την πρωτεΐνη που υπάρχει στο εξωτερικό περίβλημα του ιού. Ο εμβολιασμός εκθέτει το ανοσοποιητικό σύστημα του εμβολιαζόμενου ατόμου σε αυτή την πρωτεΐνη, έτσι ώστε να είναι αυτό σε θέση να αναπτύξει αντισώματα που αναγνωρίζουν την πρωτεΐνη. Στη συνέχεια, αν το εμβολιασθέν άτομο μολυνθεί στο μέλλον από τους τύπους του ιού, θα υπάρχουν ήδη στο σώμα αντισώματα που θυμούνται την πρωτεΐνη και θα μπορούν να καταπολεμήσουν τη λοίμωξη.[2]

Το εμβόλιο είναι δυνατόν να ληφθεί ακόμη και με υπάρχουσα μόλυνση από HPV. Σε αυτή την περίπτωση προστατεύει από τους υπόλοιπους τύπους του HPVπου περιέχει το εμβόλιο. [3]Τα εμβόλια λειτουργούν μόνο προληπτικά και δεν μπορούν να θεραπεύσουν μόλυνση από ιό HPV ή σχετιζόμενες με HPV ασθένειες όπως ο καρκίνος.

Ο εμβολιασμός για τον ιό HPV δεν αντικαθιστά τον προληπτικό τακτικό έλεγχο για τη διάγνωση καρκίνου του τραχήλου (τεστ ΠΑΠ, HPV τεστ).

Σε ποια ηλικία είναι καλύτερος ο εμβολιασμός; Όλα τα εμβόλια λειτουργούν καλύτερα αν χορηγούνται σε μικρή ηλικία καθώς και πριν από την έκθεση στον HPV. Ως εκ τούτου, είναι προτιμότερο να χορηγούνται σε νέους ασθενείς, ήδη από την ηλικία των 9 ετών, διότι στην ηλικία αυτή παρατηρείται η παραγωγή υψηλότερων τίτλων αντισωμάτων. Με βάση τις συστάσεις, τα εμβόλια αυτά είναι πιο αποτελεσματικά πριν την έναρξη της σεξουαλικής ζωής, διότι τα άτομα δεν είναι φορείς κανενός τύπου του ιού, αλλά είναι αρκετά αποτελεσματικά και σε μεγαλύτερες ηλικίες.

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) συστήνει τον εμβολιασμό για τα κορίτσια ηλικίας 9-13 ετών, καθώς αυτό είναι το πιο οικονομικά αποδοτικό μέτρο δημόσιας υγείας κατά του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Οι έφηβοι ηλικίας 9 έως 14 ετών θα πρέπει να λαμβάνουν ένα εμβόλιο HPV σε δύο δόσεις με μεσοδιάστημα έξι έως δώδεκα μηνών. Οι άνθρωποι που ξεκινούν εμβολιασμό με ΗΡV ηλικίας 15 ετών και άνω θα πρέπει να λάβουν το εμβόλιο σε τρεις δόσεις με τη δεύτερη δόση να χορηγείται ένα έως δύο μήνες μετά την πρώτη δόση και η τρίτη δόση να χορηγείται έξι μήνες μετά την πρώτη δόση. Υπάρχουν αρκετές εξαιρέσεις σε αυτές τις συστάσεις βάσει της ηλικίας.

Ο εμβολιασμός έναντι του HPV συστήνεται από τα Εθνικά Προγράμματα Εμβολιασμού σε 71 χώρες. Χάρη στον καθολικό εμβολιασμό σε Σκανδιναβικές χώρες, στην Αυστραλία και στην Ιρλανδία τα ποσοστά των προκαρκινικών αλλοιώσεων του τραχήλου έχουν μειωθεί δραματικά, πολύ πρόσφατα, δε, διαπιστώθηκε στην Σουηδία και σημαντική ελάττωση του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας σε κορίτσια-γυναίκες 18-30 ετών. [5] Μέχρι σήμερα, έχουν χορηγηθεί πάνω από 270 εκατομμύρια δόσεις των εμβολίων έναντι του HPV παγκοσμίως και πάνω από 1,7 εκατομμύρια δόσεις στην Ελλάδα. [6]

Ο εμβολιασμός για τον HPV περιλαμβάνεται στις συστάσεις του Εθνικού Προγράμματος Εμβολιασμών της Ελλάδας και στα κορίτσια, στις ηλικίες 11-18 ετών, χορηγείται δωρεάν μέσω των ασφαλιστικών ταμείων.

Πηγές

  • [1] World Health Organisation Link
  • [2] MSKCC
  • [3] European Network of Gynaecological Cancer Advocacy Groups 2018 | HPV Factsheet
  • [4] International Agency on Research in Cancer. GLOBOGAN 2012. Estimated Cancer Incidence, Mortality and Prevalence Greece in 2012. Link
  • [5]. HPV Vaccination and the Risk of Invasive Cervical Cancer, Jiayao Lei et al, N Engl J Med, 2020 Oct 1;383(14):1340-1348. doi: 10.1056/NEJMoa1917338. PMID: 32997908
  • [6] IMS data, Greece 2007-April 2019.

Ναι, χωρίς αμφιβολία! Δεδομένου ότι ο εμβολιασμός προλαμβάνει τους καρκίνους των γεννητικών οργάνων τόσο σε άνδρες όσο και σε γυναίκες, ορισμένες χώρες άρχισαν επίσης να εμβολιάζουν τα αγόρια. Ένα από τα διαθέσιμα εμβόλια προλαμβάνει επίσης τα κονδυλώματα των γεννητικών οργάνων σε άντρες και σε γυναίκες και επιπλέον προλαμβάνει άλλους σχετιζόμενους με τον HPV καρκίνους στους άνδρες. Επιπλέον ο καθολικός εμβολιασμός μπορεί να αποτρέψει την μετάδοση του ιού από άνδρες σε γυναίκες και έτσι να επιφέρει τη λεγόμενη ανοσία της αγέλης.

Όπως αναφέρθηκε ήδη, ο HPV εμβολιασμός είναι καλύτερα να γίνεται σε παιδιά και εφήβους, αποδείχθηκε όμως ότι προσφέρει προστασία από HPV μόλυνση και σε ενήλικες γυναίκες και άνδρες. Είναι προφανές ότι όλες οι επόμενες ομάδες γυναικών και ανδρών έχουν να κερδίσουν προστασία από HPV-σχετιζόμενες παθήσεις εάν εμβολιαστούν π.χ. με το εννεαδύναμο HPV εμβόλιο:

  • Ενήλικα άτομα χωρίς ακόμη σεξουαλικές επαφές
  • Ενήλικα άτομα με επαφές αλλά χωρίς να έχουν μολυνθεί από τον HPV
  • Ενήλικα άτομα με επαφές, που έχουν μολυνθεί από HPV τύπο χαμηλού κινδύνου
  • Ενήλικα άτομα με επαφές, που έχουν μολυνθεί από HPV τύπο υψηλού κινδύνου, εκτός των 7 τύπων που περιέχονται στο 9δύναμο εμβόλιο
  • Ενήλικα άτομα με επαφές, που έχουν μολυνθεί από έναν ή δύο HPV τύπους υψηλού κινδύνου που περιέχονται στο 9δύναμο εμβόλιο (θα προστατευθούν από τους υπόλοιπους 5-6 τύπους)
  • Παράλληλα, τα άτομα της τελευταίας ομάδας, εάν απαλλαχθούν στα επόμενα χρόνια από την υπάρχουσα τώρα HPV λοίμωξη, δεν θα κινδυνεύουν να ξαναμολυνθούν από τον ίδιους τύπους, λόγω του ότι θα έχουν ήδη αναπτύξει αντισώματα εναντίον και των τύπων αυτών

Εξάλλου, στις οδηγίες προς χορήγηση του HPV εμβολίου στην Ευρωπαϊκή Ένωση δεν υπάρχει ανώτερο όριο ηλικίας ενώ στις ΗΠΑ υπάρχει η ένδειξη χορήγησης του εμβολίου σε γυναίκες και άνδρες μέχρι την ηλικία των 45 ετών. Μάλιστα, το καλοκαίρι του 2020 έγινε αποδεκτή στις ΗΠΑ από τον αρμόδιο φορέα (FDA) η ένδειξη για χορήγηση του HPV εμβολιασμού σε άνδρες και γυναίκες μέχρι την ηλικία των 45 ετών για την πρόληψη από τον καρκίνο του στοματοφάρυγγα.

Τρόποι Διάγνωσης της HPV μόλυνσης και του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας:

Το τεστ Παπανικολάου, που αναπτύχθηκε από τον Δρ. Γεώργιο Παπανικολάου στα μέσα του προηγούμενου αιώνα, χρησιμοποιείται ως διαγνωστική μέθοδος εδώ και περίπου 70 χρόνια και είναι η πλέον συνηθισμένη εξέταση με την οποία η γυναίκα μπορεί να ελέγξει αν υπάρχει κάποια προκαρκινική ή καρκινική αλλοίωση στον τράχηλο της μήτρας.

Θεωρείται σχετικά αξιόπιστη μεθόδους ελέγχου, με υψηλή ειδικότητα αλλά μέτρια ευαισθησία, ενώ πρέπει να επαναλαμβάνεται ανά τακτά χρονικά διαστήματα (π.χ. 3 ετών).

Πώς διενεργείται το τεστ Παπανικολάου;

Ο γιατρός που διενεργεί το τεστ Παπανικολάου χρησιμοποιεί τον κολποδιαστολέα για να εξετάσει τον κόλπο. Στη συνέχεια, με τη βοήθεια μιας ψήκτρας, θα συλλέξει δείγματα κυττάρων από τον τράχηλο της μήτρας. Τα δείγματα αυτά τοποθετούνται πάνω σε γυάλινο πλακίδιο ή σε φιαλίδιο με μονιμοποιητικό διάλυμα και στη συνέχεια αποστέλλονται σε εργαστήριο, όπου με τη βοήθεια μικροσκοπίου γίνεται έλεγχος για τυχόν μορφολογικές ενδείξεις παθολογικών κυττάρων.

Εάν διαπιστωθούν κυτταρικές αλλοιώσεις, θα πρέπει να ακολουθήσει κολποσκόπηση και βιοψία, ώστε να αποφασιστεί από τον ιατρό αν απαιτείται θεραπεία ή όχι [1, 2]. Για τις προκαρκινικές αλλοιώσεις υπάρχουν διάφορες θεραπευτικές μέθοδοι, όπως η κωνοειδής εκτομή, η εξάχνωση με ακτίνες laser, η κρυοθεραπεία και η ηλεκτροδιαθερμική αγκύλη, ενώ για την επιλογή της θεραπείας λαμβάνονται υπόψη και οι πιθανές επιπλοκές. Σε περιπτώσεις διηθητικού καρκίνου, η θεραπεία μπορεί να περιλαμβάνει χειρουργική εξαίρεση, ακτινοθεραπεία και χημειοθεραπεία ανάλογα με το στάδιο της νόσου [1, 2].

  1. HPV Society _ Παρακολούθηση και αντιμετώπιση ενός παθολογικού τεστ Παπανικολάου Link
  2. ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ, ΑΡΕΤΑΙΕΙΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ, Β΄ Μαιευτική και Γυναικολογική Κλινική, Link

Το HPV test ελέγχει γονιδιακά την παρουσία των τύπων υψηλού κινδύνου του HPV, οι οποίοι δυνητικά είναι σε θέση να προκαλέσουν καρκίνο . Δεδομένου ότι η μόλυνση με τον HPV είναι πολύ συχνή, το HPV test βασίζεται στον εντοπισμό των ογκογόνων τύπων του ιού, ως μέθοδος πρώιμης διάγνωσης προ-καρκινικών αλλοιώσεων ή καρκίνου σχετιζόμενων με τον HPV.

Πώς διενεργείται το HPV test;

Το δείγμα συλλέγεται ακριβώς με τον ίδιο τρόπο συλλογής που διενεργείται το τεστ Παπανικολάου. Ο γιατρός με τη χρήση του κολποδιαστολέα διανοίγει τον κόλπο για να μπορέσει να τον εξετάσει. Με τη χρήση ειδικής ψήκτρας συλλέγει δείγματα κυττάρων από τον τράχηλο και τα τοποθετεί σε φιαλίδιο με ειδικό διάλυμα, το οποίο στη συνέχεια θα στείλει στο εργαστήριο για τη διενέργεια του τεστ.

 

Από τον ΠΟΥ καθώς και σε όλο και περισσότερες χώρες του εξωτερικού συστήνεται πλέον το HPV test αντί του τεστ Παπανικολάου, ως πρωταρχική μέθοδος προσυμπτωματικού ελέγχου για την πρόληψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, το δε τεστ Παπανικολάου εφαρμόζεται για την διαλογή προς κολποσκόπηση των HPV θετικών γυναικών [1-3].

Πηγές:

  • [1] Link
  • [2] European guidelines for quality assurance in cervical cancer screening. Summary of the supplements on HPV screening and vaccination. L. von Karsa, et al., (2015), Link 1,  Link 2
  • [3] Cancer.gov – Link

Τον Ιούλιο του 2020 υιοθετήθηκε επίσημα από τον Π.Ο.Υ. και όλα τα κράτη-μέλη της Παγκόσμιας Συνέλευσης Υγείας το Σχέδιο Παγκόσμιας Στρατηγικής για την εξάλειψη του καρκίνου τραχήλου της μήτρας ως προβλήματος δημόσιας υγείας. Το Σχέδιο αυτό του Π.Ο.Υ. αποτελεί αυτή την στιγμή μια παγκόσμια επιταγή προς ανάλογη δράση, με σκοπό την εξάλειψη από όλες τις χώρες του κόσμου της σοβαρότατης αυτής νόσου, η οποία κοστίζει εκατοντάδες χιλιάδες ζωές αλλά και συνοδεύεται από ένα τεράστιο νοσολογικό φορτίο στην καθημερινή ζωή εκατομμυρίων γυναικών σε όλο τον κόσμο.

Το προκαταρκτικό αυτό Σχέδιο Παγκόσμιας Στρατηγικής έχει τρεις κύριους πυλώνες: α) την πρωτογενή πρόληψη μέσω εμβολιασμού,  β) τον προσυμπτωματικό έλεγχο με υψηλής ακρίβειας εξέταση (HPV testing) και γ) την ενδεδειγμένη θεραπεία των προκαρκινικών αλλοιώσεων και του διηθητικού καρκίνου τραχήλου, παράλληλα με την παρηγορητική φροντίδα. Σύμφωνα με το σχέδιο, για να επιτευχθεί η εξάλειψη του καρκίνου τραχήλου εντός ενός αιώνα από σήμερα, κάθε χώρα θα πρέπει μέχρι το 2030 να επιτύχει τους εξής στόχους:

  • 90% των κοριτσιών μέχρι 15 ετών θα πρέπει να έχουν εμβολιαστεί πλήρως
  • 70% των γυναικών θα πρέπει να εξετασθούν προληπτικά με ένα τεστ υψηλής ακρίβειας σε ηλικία 35 και 45 ετών
  • 90% των γυναικών με προκαρκινικές αλλοιώσεις ή καρκίνο τραχήλου θα πρέπει να τύχουν ενδεδειγμένης θεραπευτικής αντιμετώπισης και παρηγορητικής φροντίδας